Anton Heyboer
Anton Heyboer
(Sabang, 1924 – Den Ilp, 2005)
Door zijn ongewone levensstijl wordt kunstenaar Anton Heyboer gerekend tot Nederlands meest excentrieke naoorlogse kunstenaars. Met zijn vijf vrouwen en tientallen dieren creëerde hij een vrijwel afgezonderd leven dat naar eigen zeggen het grootste kunstwerk was, belangrijker dan de kunstwerken die hij maakte.
Als zoon van een werktuigbouwkundig ingenieur verbleef Anton Heyboer zijn jeugd grotendeels in de tropen. Voor het uitbreken van de tweede wereld oorlog vestigde het gezin zich in Haarlem. In 1943 werd Anton, opgeleid tot werktuigbouwkundige, door de Duitsers meegenomen voor dwangarbeid en opgesloten in een concentratiekamp bij Berlijn. Met behulp van een Poolse zuster wist hij te ontsnappen en vluchtte getraumatiseerd naar Nederland waar hij onderduikt.
Na de oorlog vestigde hij zich in Borger, waar hij in 1946 zijn eerste tentoonstelling hield in Drouwen. In de jaren daarna volgden twee huwelijken die stukliepen en een opname in een psychiatrisch ziekenhuis vanwege het oorlogstrauma.
Begin jaren zestig betrekt hij aanvankelijk met drie, later met vijf vrouwen, een oude uitgebouwde loods in Den Ilp, die hij in de loop van de tijd uitbreidde met allerlei bijgebouwen. Hier bouwt hij aan een indrukwekkend oeuvre dat wordt geschat op enkele tienduizenden werken.
Heyboer tekent, schildert en etst, zijn vrouwen zorgden voor de verkoop. Ze leven voornamelijk van brood, zeewier, sesamolie, wortelen en uien. 25 herdershonden, 30 katten, 6 bokken, acht geiten en 25 kippen houden hen gezelschap.
„Ik begrijp mijn honden beter dan mijn buren. Honden zijn creatiever, want ze zijn actief levend en dat is creatief. Tussen een artiest en het wezenlijke van het leven mag niets anders bestaan. Daarom kan een artiest leven op het niveau van een dier – wat de zuiverste vorm van leven is.”
(bron: W. Woltz, 'Anton Heyboer, leven als de honden', 1962-63)
Toelichting op het systeem.
Anton Heyboer ontwikkelde een systeem dat achter het bestaan verborgen ligt. Daarmee lukte het hem om een structuur te vinden voor zijn ziel in dit menselijk bestaan.
In het midden is punt 4, het lijdens-vermogen of Christus. Links 1 het wezen, 2 de vader, 3 de moeder, 2 met cirkel is de relativiteit, en 3 met cirkel de onschuld. Het zijn de ideaalbeelden van de vader en de moeder. Rechts 7 het schuldgevoel of de artiest, 5 het mannelijk of mogelijke of de krankzinnigheid, 6 het vrouwelijk mogelijke of de waanzin, 8 het verstand of de wijsheid, 9 de verleiding.
